Shëndeti ynë oral është një pjesë e rëndësishme e shëndetit tonë të përgjithshëm dhe diçka e rëndësishme që duhet të dini është se goja është shtëpia e një numri të madh bakteresh. Ndërsa disa nga këto baktere mund të jenë të shëndetshme, të tjera mund të jenë shumë të dëmshme për shëndetin tuaj oral. Në këtë blog, do të diskutojmë lidhjen midis disa ushqimeve dhe këtyre baktereve të dëmshme dhe si ndikojnë ato në shëndetin tonë.
Bakteret në gojën tuaj prodhojnë acide kur hani ose pini ndonjë gjë të ëmbël, acidike ose me përmbajnë niseshteje. Këto acide shpërbëjnë edhe karbohidratet më të vogla që kanë mbetur pas. Në të njëjtën kohë, smalti i dhëmbëve tuaj gërryhet nga të njëjtat acide që shpërbëjnë ushqimin.
Ky reaksion kimik prodhon pllakë, një shtresë e mbushur me baktere që, nëse nuk trajtohet, ngurtësohet dhe krijon gurëza. Sëmundja e mishrave të dhëmbëve, halitoza e vazhdueshme (era e keqe e gojës) dhe ndjesia e një shtrese mbi dhëmbët tuaj janë tregues të akumulimit të këtyre baktereve. Pllaka mund të dëmtojë seriozisht dhëmbët tuaj dhe shëndetin e përgjithshëm oral, duka shkaktuar nga kavitetet deri te gingiviti. Disa nga ushqimet kryesore që mund ta shkaktojnë këtë janë:
Përmbajtja e sheqerit është e lartë në pije me gaz, lëngje frutash, pije sportive dhe pije energjike. Edhe zëvendësuesit pa sheqer përfshijnë aciditetin, i cili gërryen smaltin e dhëmbëve tuaj. Këto pije me sheqer mbulojnë gojën tuaj me acide që gërryejnë smaltin e dhëmbëve tuaj. Përveç kësaj, ato bëjnë që goja juaj të thahet, gjë që pengon pështymën të pastrojë siç duhet dhëmbët dhe gojën.
Zëvendësoni këto pije të mbushura me sheqer me opsione pa sheqer si çaj, ujë kokosi, ujë të gazuar ose thjeshtë ujë. Edhe pse këshillohet të kufizoni sa të mundeni këto pije, nëse absolutisht nuk mund t’i rezistoni dëshirës, pijeni përmes një pipi për të mbrojtur dhëmbët tuaj.
Përveç përmbajtjes së lartë të sheqerit, karamelet e forta dhe të buta ngjiten në dhëmbë, gjë që ushqen mikrobet. Ato qëndrojnë në gojën tuaj më gjatë për shkak të strukturës së tyre, e cila zgjat formimin e pllakave dhe rrit rrezikun e dëmtimit dhe kalbjes së dhëmbëve.
Këtu përfshihen karamele të tilla si lëpirset, karameli, haribot dhe karamelet e forta. Karamelet e tharta gjithashtu janë të dëmshme pasi përbëhen edhe nga sheqeri edhe acidi. Dentistët rekomandojnë këto lloj ushqimesh në moderim ose shmangni ato totalisht. Ose konsumoni një mollë nëse keni neps për diçka të ëmbël. Përmbajtja e tyre e lartë e fibrave dhe aftësia për të prodhuar pështymë mund të ndihmojë në shmangien e efekteve negative të pllakës dentare.
Ne e dimë që kafeja është pija më e konsumuar në botë, por duhet të dini se nëse konsumohet në sasi të mëdha mund të jetë shumë e dëmshme për shëndetin tuaj oral. Për shkak se kafeja është një pije acidike, pavarësisht nëse është e ëmbël apo e zezë, mund të shkaktojë konsumimin e smaltit. Kafeja gjithashtu përfshin taninat, një kimikat që ngjit përbërjet e ngjyrave në dhëmbët tuaj, duke i çngjyrosur dhe njollosur ato. E dimë se mund të jetë e vështirë të hiqni dorë nga kafeja pasi ajo ju ndihmon të keni energji gjatë gjithë ditës, por mund të lani dhëmbët pasi ta konsumoni ose të përdorni pip nëse konsumoni frape ose pije të tjera të ngjashme.
Ushqimet me përmbajtje të lartë uthulle përmbajnë shumë acid i cili mund të dëmtojë lehtësisht smaltin e dhëmbëve tuaj. Kjo do t’i demineralizojë ato dhe do të shkaktojë njolla që mund të jenë të përhershme. Nëse e gjeni veten duke pasur neps për ushqime turshi, duhet të pini shumë ujë. Kjo do të ndihmojë në balancimin e efektit të acidit në gojë. Gjithashtu, mund të provoni t’i kombinoni me ushqime të tjera që nuk përmbajnë shumë acid si djathi.
Karbohidratet e rafinuara që janë të pasura me niseshte kanë një korrelacion të fortë me kavitetet dhe prishjen e dhëmbëve, sepse niseshteja shpërbëhet në sheqer gjatë tretjes. Kjo ka potencialin të ngecë midis dhëmbëve tuaj dhe të nxisë rritjen e pllakës. Ushqime të tilla si biskotat me kripë, patatet e skuqura, buka e bardhë, pastat dhe ëmbëlsirat, orizi i bardhë,, drithërat, shurupi i misrit me fruktozë të lartë, makaronat dhe ëmbëlsuesit artificialë janë shembuj të karbohidrateve të rafinuara që duhet të përpiqeni t’i shmangni sa më shumë që të jetë e mundur. Pasi të konsumoni këto lloj ushqimesh duhet të lani dhe pastroni dhëmbët me kujdes.
Pirja e alkolit mund të reduktoj prodhimin e pështymës, e cila mund të thajë gojën tuaj dhe të përkeqësojë efektet e dëmshme të pllakës. Për më tepër, pijet me përmbajtje të lartë acidi si vera dhe birra mund të gërryejnë smaltin e dhëmbëve tuaj. Ngjashëm me kafenë, vera e kuqe, në veçanti, përfshin taninat që mund të çngjyrosin dhëmbët tuaj. Malts dhe gruri i zi në birrë, së bashku me natyrën e saj acidike, mund të rrisë probabilitetin e krijimit të njollave. Pijet e tjera alkolike mund të përmbajnë shumë sheqer, i cili ushqen zhvillimit të pllakës.
Para se të konsumoni pije alkolike të pasura me tanine, lani dhëmbët për të hequr çdo papastërti pasi kjo do ta bëjë më të vështirë ngecjen e baktereve. Ju gjithashtu duhet të pini shumë ujë për të qënë sa më të hidratuar dhe për të mbajtur gojën të pastër. Shmangni larjen e menjëherëshme pas konsumimit pasi kjo mund të shkaktojë që acidi në alkol të konsumojë dhëmbët tuaj.
Frutat e pasura me acide, si limonët, portokallet, qitrot dhe rrushi, mund të ndikojnë negativisht në shëndetin e dhëmbëve tuaj, duke gërryer smaltin dhe rritur prirjen ndaj prishjes së dhëmbëve. Kur konsumohen në formë të thatë, këto fruta bëhen edhe më të dëmshme, pasi mund të ngjiten në sipërfaqen e dhëmbëve dhe të nxisin zhvillimin e baktereve të dëmshme. Për të mbrojtur dhëmbët tuaj, përpiquni të kufizoni konsumimin e këtyre frutave dhe pini sa më shumë ujë pas konsumimit të tyre. Gjithashtu, rekomandohet pastrimi i dhëmbëve me fill dentar për të larguar çdo mbetje ushqimore dhe për të parandaluar prishjen e dhëmbëve.
Edhe pse akulli është thjesht ujë pa përbërës të dëmshëm, struktura e tij e fortë mund të shkaktojë dëme të konsiderueshme në dhëmbët tuaj. Ngrënia e rregullt e akullit mund të çojë në copëtim, plasaritje dhe madje edhe thyerje të dhëmbëve. Për ata që kanë kurora ose implante dentare, ngrënia e akullit mund të dëmtojë edhe këto struktura. Prandaj, është e këshillueshme të shmangni ngrënien e akullit dhe ta zëvendësoni atë me ushqime krokante që mund të ofrojnë një ndjesi të ngjashme pa shkaktuar dëme.
Siç e kemi përmendur më parë, uthulla ka një aciditet të lartë që mund të gërryejë smaltin e dhëmbëve, duke i bërë ata më të prirur ndaj dëmtimeve dhe prishjes. Kjo ndodh më shpesh kur lihet e paholluar, pasi efekti është më i fortë. Për të minimizuar efektet negative, është e rëndësishme të holloni ushqimet që përmbajnë uthull gjatë konsumimit të tyre. Kjo ndihmon në reduktimin e aciditetit dhe në mbrojtjen e smaltit të dhëmbëve tuaj.
Për shkak të përmbajtjes së lartë të niseshtesë, patatet ose patatinat mund të ngecin lehtësisht në dhëmbët tuaj. Ashtu si sheqeri, karbohidratet shërbejnë si burim ushqimor për bakteret në gojë. Si rezultat i konsumimit të karbohidrateve, bakteret çlirojnë acide që kontribuojnë në prishjen e dhëmbëve. Për të shmangur ngecjen e copave të vogla të ushqimit mes dhëmbëve dhe për të minimizuar rrezikun e prishjes së tyre, është e rëndësishme të përdorni fill dentar pas konsumimit të patatinave ose ushqimeve të ngjashme.
Edhe pse kokoshkat janë një opsion më i shëndetshëm se patatet e skuqura, mund të jenë jashtëzakonisht të dëmshme për dhëmbët tuaj për disa arsye. Ne zakonisht i konsumojmë kokoshkat ndërsa shikojmë një film të gjatë, gjë që rrit kohëzgjatjen kur mikrobet mund të dëmtojnë dhëmbët tuaj.
Për më tepër, është pothuajse e pamundur të konsumoni kokoshka pa ngecur në dhëmbët tuaj. Pasi të keni mbaruar së ngrëni, pini shumë ujë dhe pastroni dhëmbët me fill për të hequr grimcat e mbetura. Gjithashtu, nëse kafshoni rastësisht një nga ato farat e forta, lehtësisht mund t’ju thyhen dhëmbët.
Për shumë arsye të ndryshme, djathi është ndër ushqimet më të dobishme për shëndetin e dhëmbëve. Ai përmban sasi të larta kalciumi dhe ka përmbajtje të ulët sheqeri. Djathi është i pasur me kazeinë, një proteinë që ndihmon në forcimin e smaltit të dhëmbëve. Kalciumi i lartë në djathë ndihmon gjithashtu në mbajtjen e kockave të forta. Përveç kësaj, djathi dhe qumështi kanë përmbajtje të lartë fosfate, e cila balancon nivelet e pH në gojë dhe mbron smaltin e dhëmbëve. Përtypja e djathit stimulon gjithashtu prodhimin e pështymës, e cila ndihmon në largimin e baktereve nga goja.
Kur bëhet fjalë për mbrojtjen e dhëmbëve tuaj, qumështi është një nga pijet më të shëndetshme, përveç ujit të thjeshtë dhe të fluorizuar. Ai përmban kalcium dhe lëndë ushqyese të tjera jetike, dhe ashtu si djathi, redukton prodhimin e acidit oral, duke ndihmuar në parandalimin e prishjes së dhëmbëve. Probiotikët dhe kalciumi që gjenden në kos gjithashtu mbrojnë kundër sëmundjeve të mishrave të dhëmbëve, kaviteteve dhe erës së keqe të gojës.
Uji është opsioni më i shëndetshëm i mundshëm kur bëhet fjalë për shëndetin oral. Meqenëse 60% e trupit tonë është i përbërë nga uji, hidratimi i duhur mund të ndihmojë trupin të absorbojë dhe të përdorë lëndët ushqyese, të eliminojë mbeturinat dhe t’i mbajë muskujt dhe lëkurën tuaj të shëndetshme. Për më tepër, pirja e ujit – veçanërisht uji i fluorizuar – ndihmon për të mbajtur dhëmbët tuaj të shëndetshëm. Pirja e këtij uji është një nga mënyrat më të thjeshta dhe më efektive për të ndihmuar në parandalimin e kariesit. Uji gjithashtu ruan funksionimin normal të gjëndrave të pështymës dhe ndihmon në largimin e grimcave të ushqimit.
Nëse keni neps për patate të skuqura ose doni të konsumoni ushqime krokante, ju rekomandojmë të provoni t’i zëvendësoni me arra ose proteina pa yndyrë. Përpiquni të konsumoni ushqime pa yndyrë si peshku dhe pula në pjatën tuaj dhe përfshini ushqime si fasulet, vezët dhe zarzavatet. Këto ushqime janë të pasura me lëndë ushqyese dhe minerale kryesore që ruajn shëndetin e dhëmbëve dhe kockave të nofullës. Së bashku me balancimin e niveleve të pH në gojë për të parandaluar rritjen e mikrobeve që shkaktojnë kavitete, ato gjithashtu ndihmojnë në rindërtimin dhe shërimin e indeve të dëmtuara.
Për shkak se janë të pasura me lëndë ushqyese dhe kanë pak yndyrë e kalori, perimet duhet të jenë përbërës kryesor në dietën tuaj. Ato përmbajnë vitamina dhe minerale të rëndësishme dhe ndihmojnë në prodhimin e pështymës, e cila pastron dhëmbët dhe ruan forcën e smaltit. Zarzavatet me gjethe, si lakra jeshile dhe spinaqi, janë të pasura me vitamina dhe minerale dhe kanë pak kalori. Mund të konsumoni sa më shumë perime të doni, për sa kohë që nuk e teproni me salcat dhe vajërat shoqërues. Përfitimet shëndetësore të zarzavateve me gjethe përfshijnë nivele të larta të kalciumit, acidit folik dhe vitaminave B.
Vitamina C është një komponent shumë i nevojshëm në dietën tuaj, veçanërisht për shëndetin tuaj oral. Disa ushqime që përmbajnë vitaminë C janë kryesisht fruta duke përfshirë luleshtrydhet, kivit, portokajt dhe limonët. Kur konsumohen në moderim, ato do të ndihmojnë në luftimin e acidit që ushqen bakteret e këqija. Gjithashtu, shëndeti juaj oral do të përfitojë prej këtyre ushqimeve pasi është janë të pasur me antioksidantë.
Proteinat pa yndyrë dhe produktet e qumështit janë të pasura me kalcium, por për të pasur një gojë të shëndetshme, do të keni nevojë edhe për vitaminë D. Vitamina D jo vetëm që nxit zhvillimin e smaltit të dhëmbëve, por gjithashtu ndihmon zorrët të përthithin kalciumin nga ushqimet që konsumoni. Trupi juaj nuk mund të absorbojë kalciumin pa praninë e vitaminës D, dhe kjo do të çojë në prishjen dhe brishtësinë e kalciumit që është tashmë i pranishëm në kockat dhe dhëmbët tuaj. Prandaj, sigurohuni që të merrni mjaftueshëm vitaminë D për të mbështetur shëndetin tuaj oral dhe të përgjithshëm.
Një tjetër lëndë ushqyese e rëndësishme për shëndetin tuaj oral është magnezi. Ky mineral ndihmon në forcimin e smaltit të dhëmbëve dhe kockave të nofullës. Sidoqoftë, duhet të kini kujdes, pasi jo të gjitha ushqimet e pasura me magnez janë të sigurta për t’u ngrënë. Për të optimizuar përfitimet për shëndetin oral, sigurohuni që të konsumoni sasinë e duhur të drithërave të plota, si orizi, misri, elbi, gruri dhe tërshëra. Nga ana tjetër, qëndroni larg drithërave të përpunuara, pasi ato shpërbëhen në sheqerna të dëmshme në gojë, duke rritur rrezikun e dëmtimit të dhëmbëve.
Fluori është një nga komponentët më të rëndësishëm për shëndetin tuaj oral. Megjithatë, kjo nuk do të thotë që ju duhet të hani pastën e dhëmbëve. Ju mund të gjeni lehtësisht ushqime të larta në fluor në sektorin e prodhimeve të detit, si midhjet, ostriket dhe peshku. Nëse jeni alergjik ose nuk jeni fans i tyre, mund të provoni ti zëvendësoni me karota, panxhar, fasule dhe djathë, të cilat përmbajnë gjithashtu një sasi fluori. Kështu, dhëmbët tuaj do të mbesin të fortë, do të shmangni prishjen e tyre dhe gjithashtu do t’i bëni ata më rezistentë ndaj efekteve të acidit.
