Lidhja midis shëndetit oral dhe shëndetit të përgjithshëm

Ekziston një keqkuptim se shëndeti oral dhe ai i përgjithshëm janë të pavarur nga njëri-tjetri. Goja, pika kryesore e hyrjes së ushqimit në rrugët e aparatit tretës, është gjithashtu pjesa themelore e shëndetit oral, duke qenë se gjithçka fillon nga aty. Dallimi midis të dyve ka të bëjë shumë më tepër me mënyrën se si praktikohet kujdesi shëndetësor sesa me shkencën aktuale mjekësore. Fatkeqësisht, kjo ndarje i shtyn shumë njerëz të besojnë se kujdesi dentar është në një farë mënyre më pak thelbësor sesa kujdesi i përgjithshëm mjekësor. Ky blog do t’ju bëjë të kuptoni ndryshimin dhe lidhjen midis tyre, duke trajtuar:

  • Mënyrën se si lidhet shëndeti oral me shëndetin e përgjithshëm
  • Rëndësinë e shëndetit oral
  • Pasojat e shëndetit joadekuat oral
  • Faktorët që ndikojnë në shëndetin oral
  • Këshilla për ruajtjen e higjienës së duhur orale

Foto qe ilustron shendetin oral

Si lidhet shëndeti oral me shëndetin e përgjithshëm?

Ashtu si çdo zonë tjetër në trup, goja ka baktere, kryesisht të padëmshme. Por siç u përmend më lart, goja është pika e hyrjes në traktin tretës dhe të frymëmarrjes, dhe disa nga bakteret që hyjnë mund të shkaktojnë sëmundje.

Në mënyrë tipike, mbrojtja natyrale e trupit dhe kujdesi i mirë i shëndetit oral që përfshin larjen e dhëmbëve dhe pastrimin e dhëmbëve me fill, janë të mjaftueshme për të mbajtur larg bakteret. Megjithatë, pa higjienën e duhur orale, bakteret mund të arrijnë nivele që mund të shkaktojnë infeksione orale ose të fillojnë, për shembull, prishjen e dhëmbëve dhe sëmundjet e mishrave të dhëmbëve.

Përveç kësaj, disa medikamente – të tilla si diuretikët, antihistaminet, qetësuesit e dhimbjeve, ilaçet kundër depresionit dhe dekongestantët – mund të minimizojnë rrjedhjen e pështymës. Pështyma është përbërësi i dobishëm në larjen e ushqimit dhe neutralizimin e acideve të prodhuara nga bakteret në gojë, duke ju ndihmuar në këtë mënyrë për t’ju mbrojtur nga mikrobet që mund të shumohen dhe të çojnë në sëmundje.

Hulumtimet kanë treguar se inflamacioni dhe bakteret orale që lidhen me formën më të rëndë të sëmundjes së mishrave të dhëmbëve, të quajtur periodontit, mund të luajnë një rol të madh në disa sëmundje. Dhe disa sëmundje, duke përfshirë diabetin dhe HIV ose AIDS, mund të zvogëlojnë rezistencën e trupit ndaj infeksioneve, duke i kthyer problemet e shëndetit oral në shumë më të rënda.

Foto qe ilustron nje paciente e cila ka zgjedhur nje klinike dentare ne Shqiperi

Rëndësia e shëndetit oral

Shumë njerëz mendojnë për gojën e tyre si një pjesë të ndarë nga pjesa tjetër e trupit të tyre, qoftë për faktin se dentisti është i ndryshëm nga mjeku, apo sepse sigurimi dentar nuk është pjesë e sigurimit shëndetësor.

Në fakt, ju duhet ta konsideroni gojën një zgjerim të pjesës tjetër të trupit. Një profesionist dentar mund të kuptojë lehtësisht se cili është shëndeti juaj i përgjithshëm, thjesht duke hedhur një vështrim në gojën tuaj. Të kesh kushte të këqija orale mund të çojë në kushte të tilla si:

  • Gingiviti është një formë e lehtë ose e hershme e sëmundjes së mishrave të dhëmbëve që vjen si rezultat i baktereve që infektojnë mishrat e dhëmbëve.
  • Sëmundja periodontale është një infeksion i mishrave të dhëmbëve që shkakton humbje kockore rreth dhëmbëve, si dhe çon në inflamimin e mishrave të dhëmbëve.
  • Prishja e dhëmbëve ndodh për arsye të ndryshme siç janë kavitetet e patrajtuara.

Pasojat e shëndetit joadekuat oral

Shëndeti i dobët oral shkon përtej zverdhjes së dhëmbëve dhe erës së keqe të gojës, ai kontribuon në shumë çështje të tjera shëndetësore që prekin të gjithë trupin tuaj. Më poshtë janë disa nga më të rëndësishmet:

Foto qe ilustron pasojat e shendetit te dobet oral tek semundjet kardiovaskulare

Sëmundje kardiovaskulare

Fraza më e përgjithshme “sëmundje kardiovaskulare” i referohet një sërë çrregullimesh që lidhen me zemrën dhe enët e gjakut. Rrjedhimisht, shëndeti i dobët oral është i lidhur me shumë forma të sëmundjeve kardiovaskulare, ndër të cilat:

  • Sëmundja e arterieve koronare: Duke qenë sëmundja më e njohur e zemrës, sëmundja e arterieve koronare mund të çojë në dështim të zemrës, sulm në zemër dhe shumë më tepër. Në fakt, është shkaku kryesor i vdekjeve në Shqipëri.
  • Arteriet e bllokuara: Hulumtimet tregojnë se njerëzit që vuajnë nga sëmundje periodontale kanë një rrezik më të lartë të aterosklerozës, e cila është një gjendje gjatë së cilës pllakat krijohen brenda enëve të gjakut që dërgojnë gjak dhe oksigjen nga zemra në trup.
  • Goditja në tru: Studimet kanë treguar se ekziston një lidhje e fortë midis sëmundjes periodontale dhe goditjes në tru, veçanërisht goditjeve që lidhen me aterosklerozën.

Megjithatë, një këshillë, kujtoni se pavarësisht faktit që sëmundjet kardiovaskulare dhe sëmundjet periodontale janë të ndërlidhura, nuk ka asnjë provë që njëra të shkaktojë tjetrën.

Endokarditi

Nëse keni sëmundje para-ekzistuese të zemrës, të tilla si sëmundje të zemrës ose kushte të tjera shëndetësore të lidhura me zemrën, ju keni një probabilitet të shtuar për të zhvilluar endokardit, i cili karakterizohet nga inflamacioni i rreshtimit të valvulës së zemrës dhe, në disa raste, rreshtimi i dhomave të zemrës.

Komplikimet e shtatzënisë dhe lindjes

Kur jeni shtatzënë, ka disa arsye shtesë për t’u kujdesur mirë për trupin tuaj, duke përfshirë gojën. Në gratë shtatzëna, shëndeti i dobët oral lidhet me:

  • Kufizimi i rritjes së fetusit i referohet rritjes së dobët të foshnjës gjatë shtatzënisë.
  • Diabeti gestacional është një formë e diabetit që shfaqet gjatë shtatzënisë dhe mund të ndikojë në shëndetin e foshnjës.
  • Pesha e ulët në lindje, kur një fëmijë lind me peshë më të vogël se 2.9 kg, gjë që mund të përbëjë rreziqe për shëndetin.
  • Aborti është humbja e shtatzënisë para javës së 20-të.
  • Lindja e vdekur është humbja e shtatzënisë pas javës së 20-të.
  • Preeklampsia është një gjendje e karakterizuar nga presioni i lartë i gjakut gjatë shtatzënisë që mund të ndikojë në shëndetin e nënës dhe foshnjës.

Mbani në mend- bakteret orale mund të lëvizin në qarkullimin e gjakut dhe të shkaktojnë dëm për fetusin.

Foto qe ilustron pneumonine, nje pasoje e shendetit te dobet oral

Pneumoni

Zotërimi i kaviteteve është shoqëruar me zhvillimin e pneumonisë, inflamacionit të mushkërive dhe infeksionit që vjen nga prania e baktereve, viruseve ose kërpudhave.

Ajo që shumica e shkencëtarëve mendojnë është se bakteret e gjetura në gojë mund të tërhiqen në rrugët e sipërme të frymëmarrjes dhe të shkojnë në mushkëri, e cila më pas mund të shkaktojë pneumoni. Kjo është edhe më e lehtë për bakteret që shkaktojnë infeksione të frymëmarrjes të ngjiten në mushkëri.

Çështje te tjera

Padyshim që për të konsumuar vakte të shëndetshme, faktor kyç është të kesh një gojë të shëndetshme. Është një fakt i njohur se procesi i të ushqyerit, kritik për ekzistencën tonë, varet tërësisht nga të pasurit dhëmbë në gojë dhe dhëmbë e mishra të shëndetshëm.

Kavitetet e patrajtuara mund të çojnë në ushqim të dobët dhe rritje dhe zhvillim të vogël tek fëmijët. Për më tepër, ato mund të shkaktojnë probleme të tilla si:

  • Celuliti është një infeksion bakterial që mund të ndodhë në gojë, duke shkaktuar inflamacion dhe infeksion të indeve të buta.
  • Ënjtja e fytyrës mund të rezultojë nga infeksione dentare, abscese ose probleme të tjera të shëndetit oral.
  • Sëmundjet e mishrave të dhëmbëve, duke përfshirë gingivitin dhe periodontitin, shkaktohen nga infeksionet bakteriale në mishrat e dhëmbëve dhe mund të çojnë në inflamacion, gjakderdhje dhe humbje të dhëmbëve nëse nuk trajtohen.

Faktorët që ndikojnë në shëndetin oral

Ka disa faktorë që lidhen me shëndetin oral dhe shëndetin sistemik. Më poshtë janë disa nga lidhjet:

Faktorët e zakonshëm të rrezikut

Çrregullimet sistemike dhe sëmundja periodontale ndajnë të njëjtin numër faktorësh të përbashkët rreziku, të tillë si:

  • Dietë e dobët, veçanërisht konsumimi i lartë i sheqerit.
  • Përdorimi i duhanit, duke përfshirë pirjen e duhanit ose përtypjen e duhanit.
  • Konsumimi i tepërt i alkoolit.
  • Nivele të larta të stresit, të cilat mund të çojnë në kërcitje të dhëmbëve (bruksizëm)

Të gjitha gjërat e lartpërmendura mund të çojnë në sëmundje periodontale dhe kavitete, dhe ato gjithashtu mund të jenë shkaku i çrregullimeve sistemike shëndetësore, kështu që është mjaft e arsyeshme që nëse keni një ose më shumë nga këta faktorë rreziku, mund të keni edhe të tjerë të lidhur me shëndetin. 

Gjenetika

Vërini fajin nënës dhe babait tuaj. Studimet tregojnë se shumë njerëz janë shumë më të predispozuar ndaj zhvillimit të sëmundjeve periodontale dhe sëmundjeve sistemike.

Foto qe ilustron sistemin imunitar, nje faktor qe ndikon tek shendeti oral

Përgjigja e trupit tuaj ndaj baktereve

Përgjigja e trupit ndaj baktereve nuk është, në thelb, gjenetike, por megjithatë është e lidhur me përgjigjet trupore unike dhe të lindura. Trupi i çdo individi reagon ndryshe ndaj baktereve. Për shembull, trupi ynë ka një përgjigje të madhe ndaj baktereve që, në fakt, në disa njerëz mund të shkaktojnë infeksione, inflamacione dhe dëmtime.

Një gjë që i dallon njerëzit që kanë sëmundje periodontale dhe sëmundje sistemike është niveli i molekulave inflamatore si proteina C-reaktive, e cila shpesh është e ngritur.

Disa kushte mjekësore

Fakti që shëndeti i dobët oral mund të kontribuojë në kushte të tjera mjekësore, por edhe e kundërta, duhet të njihet dhe të pranohet. Ekzistojnë disa sëmundje dhe çrregullime që mund të jenë shkaktarë të problemeve të shëndetit oral.

Efekti më i madh është diabeti. Njerëzit që nuk e kontrollojnë diabetin e tyre, kanë një rrezik shumë më të madh për të zhvilluar sëmundje periodontale dhe për të pasur një sëmundje periodontale që mund të jetë më e ashpër dhe më serioze në natyrë.

Një gjendje tjetër e lidhur me sëmundjen periodontale është osteoporoza. Hulumtimet sugjerojnë se densiteti i ulët mineral kockor i lidhur me gjendjen mund të ndikojë në nofullë. Lloji i humbjes së kockave që lidhet me sëmundjen periodontale quhet humbje kockore alveolare, duke iu referuar pjesës së kockës së nofullës që ka bazat e dhëmbëve.

Disa kushte të tjera që mund të ndikojnë në shëndetin oral përfshijnë:

  • Sëmundja e Alzheimerit.
  • Fibromialgjia.
  • HIV/AIDS.
  • Kanceri i prostatës.
  • Artriti rheumatoid.

Dentistët shpjegojnë se studime të shumta të kohëve të fundit kanë zbuluar korrelacione midis këtyre gjendjeve dhe sëmundjes periodontale, dhe të dhëna të mëtejshme pritet të japin prova shtesë për ndërlidhjen e tyre.

Foto qe ilustron mirembajtjen e shendetit oral

Këshilla për ruajtjen e higjienës së duhur orale

Nëse po filloni të ndiheni të shqetësuar se mos i keni pastruar dhëmbët me fill sot (ose këtë javë), mos harroni të merrni frymë thellë. Ka shumë hapa që mund të ndërmerrni menjëherë për të përmirësuar rutinën tuaj të higjienës orale dhe për të mbajtur një gojë të shëndetshme dhe të lumtur.

Ja çfarë rekomandojnë profesionistët e dhëmbëve.

  • Profesionistët dentarë këshillojnë që të lani dhëmbët dy herë në ditë me pastë dhëmbësh me fluor, duke siguruar që t’i lani dhëmbët për plot dy minuta. Rekomandohet përdorimi i furçës së dhëmbëve elektrike.
  • Rekomandohet të pastroni dhëmbët me fill të paktën një herë në ditë. Për të goditur ato zona të vështira për t’u arritur, përdorni fillin tradicional dentar në vend të fijeve. Nëse nuk jeni të sigurt për teknikën e duhur të pastrimit me fill, mos hezitoni të pyesni dentistin ose higjenistin tuaj dentar për udhëzime.
  • Konsideroni të provoni mjete shtesë në shtëpi për higjienën orale, të tilla si gargarë ose një Waterpik. Këto opsione mund të ndihmojnë në ruajtjen e shëndetit oral optimal.
  • Është e rëndësishme të vizitoni dentistin tuaj dy herë në vit për ekzaminime të rregullta, radiografi dhe pastrime për të ruajtur një buzëqeshje të shëndetshme dhe mirëqenie të përgjithshme. Dentistët sugjerojnë se kontrollet e shpeshta dentare janë vërtetuar se ulin rrezikun e zhvillimit të kushteve të tilla si goditje në tru.
  • Konsideroni të caktoni një takim me një periodontist, veçanërisht nëse nuk e keni vizituar më parë. Profesionistët dentarë këshillojnë të bëni një takim vjetor me një periodontist për të siguruar shëndetin e mishrave të dhëmbëve dhe nofullës tuaj dhe për t’ju ndihmuar t’i mbani ato të shëndetshme.
  • Është e rëndësishme të menaxhoni shëndetin tuaj të përgjithshëm, duke përfshirë gjendjet si diabeti dhe osteoporoza pasi ato mund të kenë ndikim në shëndetin tuaj oral.
  • Mbajtja e një stili jetese të shëndetshme është e dobishme si për trupin tuaj ashtu edhe për shëndetin tuaj oral. Provoni ushtrime të rregullta, konsumoni një dietë ushqyese dhe shmangni zakonet e dëmshme si pirja e duhanit dhe konsumimi i tepërt i alkoolit. Ajo që është e mirë për trupin tuaj është gjithashtu e mirë për një gojë të shëndetshme.

Dentistët theksojnë rëndësinë e shëndetit oral në shëndetin e përgjithshëm. Kujdesi për dhëmbët dhe gojën tuaj është thelbësor, pasi shëndeti oral mund të ketë një ndikim të drejtpërdrejtë në mirëqenien tuaj të përgjithshme.

Ballafaqimi me ankthin ose frikën dentare

Për t’ju thënë të vërtetën, periodontistët dhe ortodontët, të gjithë e dinë se mund të jeni në ankth dhe keni frikë të shkoni tek ata për një vizitë. Sidoqoftë, duhet të dini gjithashtu se ata janë të ditur se si të trajtojnë pacientët nervozë dhe përpiqen ta bëjnë të gjithë procesin me më pak ankth ose frikësues.

Ekzistojnë mënyra të ndryshme që një profesionist dentar mund t’ju ndihmojë me ankthin dhe frikën tuaj dentare, dhe ka kaq shumë avantazhe për të pasur kujdes rutinë dentar sa që dentistët me të vërtetë shpresojnë se nuk do t’i lini nervat tuaja t’ju mbajnë larg.

Foto qe ilustron dhimbjen e dhembit, nje shenje e higjenes se dobet orale

Indikacionet e higjienës orale të dobët

Më poshtë janë shenjat e zakoneve dhe higjienës së keqe të kujdesit oral:

  • Dhimbje dhëmbi
  • Sëmundja e mishrave të dhëmbëve, duke përfshirë gingivitin dhe periodontitin
  • Mishrat e dhëmbëve që largohen
  • Plagët e gojës
  • Fryma e keqe
  • Ndjeshmëria ndaj ushqimeve të nxehta dhe të ftohta
  • Tharja e gojës dhe problemet e dhëmbëve që lidhen me të
  • Çdo gjendje tjetër që shkakton shqetësim ose probleme shëndetësore në zgavrën me gojë.

Cilët janë 5 shembuj të kushteve të shëndetit oral?

Shembuj të sëmundjeve dhe kushteve të zakonshme orale përfshijnë:

  • Prishja e dhëmbëve mund të rezultojë në thyerje të dhëmbëve dhe humbje të dhëmbëve.
  • Gingiviti është një inflamacion i mishrave të dhëmbëve i shkaktuar nga grumbullimi i pllakave.
  • Sëmundja periodontale është një sëmundje më e rëndë e mishrave të dhëmbëve që mund të përhapet në nofull dhe kocka, duke çuar në inflamacion në trup.
  • Ndjeshmëria ose shqetësimi i dhëmbëve nga ushqimet dhe pijet e nxehta ose të ftohta shpesh shkaktohet nga smalti i hollë, largimi i mishrave të dhëmbëve ose faktorë të tjerë.
  • Kanceri oral është një gjendje e rëndë që prek mijëra shqiptarë çdo vit, ku përdorimi i duhanit është një faktor i rëndësishëm rreziku.

Tabela Përmbledhëse