Kur flasim për prishjen e dhëmbëve, i referohemi dëmtimit që ndodh për shkak të faktorëve të ndryshëm. Nëse nuk trajtohet, kjo problematikë mund të çojë në kavitete, absese dhe, në rastin më të keq, edhe humbje të dhëmbëve.
Goja jonë është plot me baktere të mira dhe të këqija. Bakteret e këqija tërheqin sheqernat dhe i kthejnë ato në acide. Nëse nuk kujdeseni siç duhet për dhëmbët, acidi do të dëmtojë smaltin dhe do të çojë në prishjen e dhëmbëve.
Në këtë blog do të fokusohemi në shpjegimin e procesit të prishjes së dhëmbëve dhe fazave të saj. Për më tepër, do t’ju ofrojmë disa këshilla për të parandaluar përkeqësimin e këtij problemi. Për kujdes më të detajuar, kontaktoni City Dental Clinic në Shqipëri.
Prishja e dhëmbëve ndodh kur konsumojmë ushqime të pashëndetshme, si karbohidratet, ëmbëlsirat, buka, qumështi apo frutat, dhe nuk kujdesemi si duhet. Meqenëse goja jonë përmban shumë baktere, ato tërhiqen nga grimcat e ushqimit dhe i shndërrojnë në acide të dëmshme, duke shkaktuar formimin e pllakës bakteriale.
Për shkak të aciditetit të saj, pllaka dëmton sipërfaqen e smaltit dhe krijon vrima të vogla. Këto vrima quhen kavitete. Disa nga simptomat që duhet të vëreni janë:
Kavitete mund të formohen në çdo dhëmb. Më poshtë do të përmendim disa lloje të tyre dhe zonat ku ato shfaqen më shpesh:
Një nga format më të zakonshme të kaviteteve shfaqet në sipërfaqet e lëmuara, duke prekur smaltin. Nëse zbulohet herët, mund të parandalohet dhe madje të rikuperohet me kujdesin e duhur. Kjo lloj prishjeje haset më shpesh tek të rinjtë në të 20-at.
Një tjetër formë e kaviteti ndodh në zonën e sipërme dhe të pasme të dhëmbit. Kjo lloj prishjeje është e zakonshme tek adoleshentët dhe mund të përkeqësohet shpejt pa kujdesin e duhur.
Së fundmi, prishja e rrënjës është forma më serioze dhe prek kryesisht të rriturit me recesion të mishrave të dhëmbëve. Rrënjët, të pambrojtura nga smalti, bëhen më të ndjeshme ndaj pllakës bakteriale dhe acideve, duke e bërë trajtimin më të vështirë.
Prishja e dhëmbëve shoqërohet me disa simptoma, të cilat varen nga shkalla e dëmtimit. Në disa raste, njerëzit mund edhe të mos ndiejnë fare shqetësime.
Disa nga simptomat më të zakonshme përfshijnë:
Siç thamë më parë, goja jonë përmban shumë baktere. Disa prej tyre janë të mira, ndërsa të tjerat mund të jenë të dëmshme.
Bakteret e dëmshme luajnë një rol kryesor në formimin e prishjes. Ato ushqehen me mbetjet e ushqimit, veçanërisht me sheqerna, dhe krijojnë një shtresë të butë dhe ngjitëse mbi smalt, të njohur si pllakë bakteriale.
Këto baktere përdorin sheqernat dhe niseshtenë për të prodhuar acide, të cilat fillojnë të dëmtojnë mineralet e dhëmbëve. Me kalimin e kohës, pllaka forcohet dhe shndërrohet në gurëz, duke dëmtuar jo vetëm dhëmbët, por edhe mishrat, gjë që mund të çojë në sëmundje të rënda si gingiviti dhe humbja e dhëmbëve.
Ekzistojnë disa mënyra për ta parandaluar këtë proces. Një nga faktorët kryesorë mbrojtës është fluori, i cili ndihmon në forcimin e smaltit dhe mund të gjendet kryesisht në ujë dhe pastë dhëmbësh.
Kombinimi i fluorit me prodhimin e pështymës ndihmon në riparimin natyral të smaltit dhe ruajtjen e shëndetit të dhëmbëve. Ky është një proces i zakonshëm, pasi mineralet humbasin dhe rikuperohen çdo ditë në mënyrë natyrale.
Është e rëndësishme të ruani një ekuilibër mes ushqimeve që konsumoni dhe kujdesit ndaj shëndetit oral. Nëse konsumoni shumë ushqime me sheqer ose niseshte, smalti do të vazhdojë të humbasë mineralet e tij.
Shenja e parë e dëmtimit janë njollat e bardha në zonat ku mineralet janë humbur. Edhe pse smalti ka aftësinë të riparohet, është e rëndësishme të kufizoni ushqimet që mund ta dëmtojnë atë dhe të kujdeseni për higjienën orale.
Në disa raste, dëmtimi vazhdon të përparojë, duke shkaktuar humbje të mëdha mineralesh dhe shkatërrim të smaltit. Si rezultat, formohen kavitete që shfaqen si vrima të vogla kafe në sipërfaqe. Trajtimi i vetëm efektiv për to është mbushja dentare profesionale.
Kavitetet mund të formohen si pasojë e mungesës së një rutine të rregullt higjiene dhe një diete të pasur me ushqime apo pije me sheqer, acid dhe niseshte. Megjithatë, disa njerëz janë më të rrezikuar se të tjerët, përfshirë:
Siç e përmendëm më parë, prishja e dhëmbëve është një problem i zakonshëm dentar që prek shumicën e njerëzve, pavarësisht moshës. Ky proces zhvillohet në disa faza dhe, nëse nuk trajtohet në kohën e duhur, mund të arrijë deri në shtresën më të thellë, duke shkaktuar dhimbje dhe probleme më serioze, veçanërisht gjatë ngrënies.
Duke qenë se ky problem është kaq i përhapur, është e rëndësishme të kuptoni fazat në të cilat kalon. Kjo do t’ju ndihmojë të veproni në kohë dhe të parandaloni përkeqësimin e gjendjes.
Faza e parë e prishjes së dhëmbëve nis dëmtimin e smaltit. Simptomat fillestare shfaqen si njolla të bardha, kryesisht përgjatë vijës së mishrave, që tregojnë humbjen e mineraleve. Në këtë fazë, dëmtimi mund të rikuperohet nëse merren masat e duhura.
Kujdesi i mirë oral është thelbësor. Larja dhe pastrimi me fill dentar dy herë në ditë, së bashku me një dietë të ekuilibruar, ndihmojnë në parandalimin e përkeqësimit të gjendjes. Kini parasysh se konsumi i tepërt i sheqerit, niseshtesë dhe ushqimeve acide krijon acid dëmton smaltin, duke përshpejtuar procesin e prishjes, prandaj shmangini sa më shumë të mundeni.
Para se të konsideroni trajtime më të avancuara, është e rëndësishme të konsultoheni me dentistin. Në këtë fazë, rekomandohet përdorimi i trajtimeve me fluor, si pasta dhëmbësh ose trajtime profesionale.
Gjithashtu, reduktimi i sheqerit dhe pasurimi i dietës me ushqime të pasura me kalcium dhe fosfat ndihmon në procesin e rimineralizimit, duke parandaluar avancimin e dëmtimit dhe ruajtur shëndetin e dhëmbëve.
Nëse shenjat e para të prishjes neglizhohen, dëmtimi do të përparojë, duke shkaktuar ndjeshmëri të dhëmbëve. Kjo mund të ndihet gjatë larjes, si dhe kur ekspozoheni ndaj ajrit të nxehtë ose të ftohtë apo ushqimeve.
Kjo fazë njihet si prishja e smaltit dhe është më e avancuar se demineralizimi fillestar. Shenjat bëhen më të dukshme, duke përfshirë gërryerjen e sipërfaqes së dhëmbëve. Nëse nuk trajtohet, gjendja do të përkeqësohet dhe do të krijohen vrima të hapura në sipërfaqe.
Në këtë fazë, një vizitë te dentisti është e rëndësishme. Ai mund të sugjerojë metoda remineralizimi, si pastrime profesionale dhe aplikime me fluor. Lajmi i mirë është që dëmtimi mund të trajtohet dhe smalti të forcohet, duke parandaluar përkeqësimin e mëtejshëm të strukturës së dhëmbit.
Nëse dëmtimi kalon përtej smaltit, do të kaloj deri te dentina, shtresa e brendshme e dhëmbit. Në këtë pikë, simptomat bëhen më të rënda dhe mund të ndikojnë në funksionimin normal të gojës.
Ndjeshmëria e shtuar është një tregues i qartë i kësaj faze dhe mund të shkaktojë shqetësime gjatë ngrënies ose pirjes së pijeve të ftohta dhe të nxehta. Gjithashtu, mund të vëreni njolla të verdha ose të errëta në sipërfaqe, që tregojnë përparimin e dëmtimit.
Për të parandaluar përkeqësimin, trajtimi më i përshtatshëm është mbushja dentare ose aplikimi i sialantëve. Këto metoda ndihmojnë në mbrojtjen e strukturës dhe shmangien e dëmtimeve të mëtejshme.
Nëse prishja nuk trajtohet në kohë, ajo arrin deri te pulpa, pjesa e brendshme e dhëmbit. Në këtë fazë, simptomat bëhen më të rënda dhe shkaktojnë shqetësime të mëdha.
Dhimbja e fortë, ënjtja dhe formimi i qelbit janë shenjat kryesore. Dëmtimi i pulpës çon në infeksion dhe krijimin e abscesit, i cili mund të rrezikojë jo vetëm shëndetin oral, por edhe atë të përgjithshëm.
Abscesi është një gjendje serioze, e cila mund të përhapet në pjesë të tjera të trupit dhe të shkaktojë komplikacione të rrezikshme për jetën.
Në këtë rast, dentisti do të rekomandojë trajtimin e kanalit të rrënjës. Ky proces përfshin heqjen e pulpës së infektuar, pastrimin e kanalit dhe më pas mbylljen e tij me material dentar.
Ky trajtim ndihmon në parandalimin e dëmtimeve të mëtejshme të dhëmbëve dhe ruajtjen e shëndetit të gojës. Është e rëndësishme të veproni në kohën e duhur për të shmangur përkeqësimin e situatës dhe për të mbrojtur shëndetin tuaj.
Nëse neglizhohen të gjitha simptomat e mëparshme, prishja arrin në fazën e fundit dhe më të rëndë – formimin e abscesit. Shenjat kryesore përfshijnë ënjtje të fortë, dhimbje të vazhdueshme dhe temperaturë të lartë.
Në këtë fazë, rreziqet nuk kufizohen vetëm tek shëndeti oral. Megjithëse rrallë, absceset e patrajtuara mund të çojnë në komplikacione serioze dhe potencialisht kërcënuese për jetën.
Duke qenë se abscesi është një urgjencë dentare, kërkohet trajtim i menjëhershëm. Ky trajtim përfshin drenimin e qelbit dhe një terapi me antibiotikë për të kontrolluar dhimbjen dhe për të ndaluar përhapjen e infeksionit.
Pasi simptomat fillestare të jenë menaxhuar, do të ndiheni më mirë dhe rreziku i përhapjes së infeksionit do të bjerë. Përfundimi i trajtimit me antibiotikë shoqërohet zakonisht me rekomandimin për trajtimin e kanalit të rrënjës, me qëllim shpëtimin e dhëmbit.
Tek City Dental Clinic në Shqipëri, ne i këshillojmë pacientët tanë të mos e neglizhojnë dhimbjen dentare, pasi ajo shërben shpesh si sinjali i parë i pranisë së kaviteteve. Megjithatë, para se dhimbja të arrijë një nivel të padurueshëm, ekzistojnë edhe shenja të tjera që duhet të keni parasysh.
Sa më herët të trajtohen kavitetet, aq më i lehtë dhe efektiv do të jetë trajtimi. Prandaj, është e rëndësishme t’u kushtoni vëmendje shenjave të para, në mënyrë që të parandaloni përkeqësimin e gjendjes dhe komplikacionet e mundshme.
Më poshtë janë disa mënyra për të parandaluar prishjen e dhëmbëve, përpara se simptomat të përkeqësohen dhe të ndikojnë në pjesë të tjera të gojës dhe trupit.
Disa njerëz kanë një predispozitë më të lartë për prishjen e dhëmbëve, shpesh për shkak të zakoneve të tyre të përditshme. Të dini nëse jeni më të rrezikuar nga kavitetet ju ndihmon të merrni masat e duhura për t’i parandaluar dhe trajtuar ato në kohë. Më poshtë është klasifikimi sipas nivelit të rrezikut:
Edhe pse higjiena orale duket e thjeshtë, është e rëndësishme të dini si ta kryeni siç duhet për rezultate më të mira. Këto janë disa këshilla që duhet të keni parasysh:
Fluori është një mineral i rëndësishëm që ndihmon në mbrojtjen e dhëmbëve nga prishja, duke i bërë më rezistentë ndaj sulmeve acidike.
Nëse prishja është në fazën e parë, trajtimi me fluor mund të ndihmojë në rimineralizimin dhe ndalimin e dëmtimit. Ky trajtim është një proces i thjeshtë dhe pa dhimbje.
Pasi fluori të aplikohet, duhet të shmangni ngrënien dhe pirjen për 30 minuta, në mënyrë që dhëmbët ta përthithin plotësisht dhe trajtimi të jetë sa më efektiv.
Prodhimi i pështymës është një nga proceset më të rëndësishme për të mbajtur dhëmbët të shëndetshëm dhe për t’i mbrojtur ato nga prishja. Nëse vuani nga tharja e gojës, rreziku për dëmtimin e dhëmbëve është shumë më i lartë.
Pini shumë ujë gjatë ditës për të mbajtur gojën të hidratuar. Kjo jo vetëm që ndihmon në ruajtjen e shëndetit oral, por edhe në largimin e grimcave të ushqimit dhe baktereve nga goja.
Një hap tjetër i dobishëm në rutinën tuaj të higjienës orale është përdorimi i një shpëlarësi oral pa alkool. Kjo ndihmon në eliminimin e baktereve dhe parandalon zhvillimin e tyre të mëtejshëm. Nëse është e mundur, zgjidhni një shpëlarës që përmban fluor, pasi ai ndihmon në reduktimin e rrezikut të prishjes dhe forcon smaltin e dhëmbëve.
Edhe pse mund të jetë e vështirë, kufizimi i sheqerit të rafinuar është një nga gjërat më të mira që mund të bëni për shëndetin e dhëmbëve. Streptococcus mutans dhe Streptococcus sobrinus janë dy baktere që ndodhen natyrshëm në gojë dhe ushqehen me sheqer. Këto baktere formojnë pllakën dentare, e cila çon në gërryerjen e smaltit dhe krijimin e kaviteteve.
Për të parandaluar këtë proces, është e rëndësishme të kufizoni konsumin e pijeve dhe ushqimeve me shumë sheqer. Nëse i konsumoni, prisni rreth 30 minuta para se të lani dhëmbët dhe gjatë kësaj kohe pini shumë ujë për të shpëlarë mbetjet e ushqimit nga goja.
Çamçakëzi pa sheqer ndihmon në stimulimin e prodhimit të pështymës dhe neutralizimin e acideve pas ngrënies, duke mbrojtur smaltin e dhëmbëve. Për të shmangur dëmtimet, zgjidhni çamçakëz pa sheqer ose me xylitol, një ëmbëltues natyral që redukton bakteret që shkaktojnë kavitete.
Nëse vëreni shenja të kaviteteve, mos u shqetësoni. Ky është një problem shumë i zakonshëm dhe, kur zbulohet dhe trajtohet në kohën e duhur, mund të zgjidhet me lehtësi. Ekzistojnë disa metoda efektive për trajtimin e prishjes së dhëmbëve, ndaj është e rëndësishme të konsultoheni me një dentist të kualifikuar dhe të besueshëm. Tek City Dental Clinic në Shqipëri, ekipi ynë profesionist është i gatshëm t’ju ofrojë kujdesin më të mirë dhe zgjidhjet e duhura për shëndetin tuaj oral.
